Historia parafii Garwolin

Pierwsza wzmianka o parafii Garwolin pochodzi z 1418 roku. I dotyczy zamiany beneficjów pomiędzy plebanem Jakubem, a Piotrem Skrzyńskim. Przypuszczenia księdza Nowackiego, historyka diecezji poznańskiej, że „Garwolin... wydaje się jednym z najstarszych ośrodków kościelnych w zawiślańskiej strefie, może już z XI lub XII wieku” oraz „jeżeli ludność wielkopolska uchodziła w latach reakcji pogańskiej za Wisłę na południowe Mazowsze, niewątpliwie dotarła tam już za Bolesława Chrobrego i Mieszka II misja chrześcijańska i założono przynajmniej kilka kościołów, może w Garwolinie” nie są poparte źródłami. W związku z tym nie można ich uznać za podstawę do tak wczesnego datowania początków parafii. Prawdopodobnie parafia nie istniała jeszcze w 1407 roku i powstała w latach 1407-1418, a inicjatorem erekcji parafii był książę Janusz II, właściciel Garwolina od 1407 roku. Akt erekcji parafii zaginął po śmierci plebana Kacpra Sadłocha w 1603 roku.

W 1418 roku parafia Garwolin należała do jednej z większych na terenie archidiakonatu warszawskiego diecezji poznańskiej. 4 października 1445 roku, we wschodniej jej części, biskup poznański Andrzej Bniński (1438-1479) erygował parafię Sieczcza-Parysów. Zgodę na jej erekcję wyraził pleban Dersław podczas spotkania z biskupem w Źbikowej, zastrzegając tylko sobie jedna grzywnę czynszu rocznie z terenu Sieczczy. Sprawa czynszu była przedmiotem sporu do 1461 roku.

W 1459 roku biskup Andrzej Bniński przyłączył do parafii Sieczcza nowo założona wieś Paskowa Wola, obecnie Wilchta.

W 1466 roku przyznał z niej plebanowi Sieczczy dziesięcinę folwarczną i nie uznał roszczeń plebana garwolińskiego.

Sto lat później, w 1576 roku, w skład parafii wchodziły: Garwolin, Puznów, Głosków, Żabieniec, Czyszków, Niecieplin, Leszczyny, Kamionka, Jagodne, Rębków, Wola Rębkowska, Goździk, Łętów, Unin, Miętne, Czyszkówek, Zawady, Sulbiny, Trąbki, Górki, Stoczek, Wilkowia i Dudka. W następnych wiekach liczba miejscowości ulegała ciągłej zmianie. W okresie od XVII do XX wieku powstało na terenie parafii szereg nowych wiosek.

W XVII wieku w skład parafii weszły: Budzeń, Ruda Talubska, Lipówki i Niesadna. W XVIII wieku – Gorazdy i Huta Garwolińska. W ciągu tego wieku odeszły: Stoczek, Wilkowia, Lipówki, Niesadna i Gorazdy, w XIX wieku – 23 lutego 1839 roku – wieś Kamionka.

2 lutego 1924 roku odeszła wieś Trąbki (utworzenie parafii Trąbki), a 1 lutego 1925 roju kolonia Zakęcie, włączona do parafii Marianów.

W 1980 roku w skład parafii wchodziły: miasto Garwolin, wioski: Annopol, Czyszków, Czyszkówek, Dudka, Ewelin, Feliksin, Górki, Gracjanów, Głosków, Goździk, Henryczyn, Huta Garwolińska, Izdebnik, Jagodne, Lucin, Łętów, Michałowka, Miętne, Natalia, Niecieplin, Puznów Nowy, Puznów Stary, Rębków Borki, Rębków Podsadowne, Rębków Stary, Ruda Talubska, Sulbiny Dolne, Sulbiny Górne, Sławiny, Unin, Zawady, Żabieniec, Żwirówka oraz kolonie: Goździk, Górki, Rębków, Unin i Wola Rębkowska.

Diecezja

W ciągu ponad 570-letnich dziejów parafia Garwolin wchodziła w skład niżej wymienionych diecezji:

DIECEZJA POZNAŃSKA

• archidiakonat warszawski (1797)
• oficjalat generalny w Garwolinie (w latach 1797-99)
• diecezja krakowska (przekazanie jurysdykcji biskupowi krakowskiemu na polecenie władz austriackich)
• oficjalat generalny w Garwolinie (w latach 1799-1805)

DIECEZJA LUBELSKA

Diecezja utworzona przez Papieża Piusa VII bullą „Quemadmodum Romanorum Pontificum” z dnia 23 września 1805 roku. Parafie, które weszły w jej skład, zostały przejęte pod jurysdykcję biskupa lubelskiego 9 października 1805 roku.

DIECEZJA JANOWSKA CZYLI PODLASKA

Diecezja utworzona przez Papieża Piusa VII bullą „Ex imposita Nobis” z 30 czerwca 1818 roku. Objęta przez biskupa w 1819 roku. Skasowana ukazem rządu rosyjskiego i przyłączona do diecezji lubelskiej 22 maja 1867 roku. 22 września 1867 roku biskup Szymański przekazał rządy diecezji ks. prałatowi Kazimierzowi Sosnowskiemu, wikariuszowi kapitulnemu diecezji lubelskiej. Dnia 30 grudnia 1889 roku Papież Leon XIII połączył diecezję podlaską z diecezją lubelską.

DIECEZJA LUBELSKA (w latach 1867-1918)

DIECEZJA JANOWSKA CZYLI PODLASKA (od 1918 roku)

Diecezja przywrócona przez Papieża Benedykta XV, 24 września 1918 roku. Objęta przez biskupa 1 grudnia 1918 roku. Od 28 października 1925 roku diecezja siedlecka czyli podlaska.

Święta parafialne

Do świąt parafialnych należą uroczyście obchodzone odpusty:

• w dniu św. Anny (26 lipca)
• na Przemienienie Pańskie (6 sierpnia).

Ten ostatni ustanowiony został 29 stycznia 1840 roku. W poprzednim okresie obchodzono je również: w święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (15 sierpnia), w święto Matki Boskiej Różańcowej (I niedziela października), w uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny – 8 grudnia (odpust zupełny nadany na wieczne czasy 2 grudnia 1858 roku we wszystkich kościołach parafialnych diecezji podlaskiej) i w dniu 31 grudnia (odpust nadany 12 sierpnia 1859 roku).

Proboszczowie Parafii w Garwolinie

 Źródło:

• Zbigniew Gnat- Wieteska „Dzieje parafii Garwolin 1418 - 1993”